در ادامه سه مطلب قبلی (این، این‌ و این)، زیاد پرسیده شد که آیا بنده شخصا اندازه اقتصاد ایران را بر حسب PPP حساب کرده‌ام؟ طبعا خیر! این کار پرزحمتی است که توسط نهادهایی که فرصت و داده کافی دارند انجام می‌شود. روش آن پیچیده نیست ولی محاسبات زیادی لازم دارد.

قبلا هم گفته بودم که بانک جهانی اعداد جی‌دی‌پی بر حسب PPP را اعلام می‌کند و این‌جا می‌توانید نمودارش را برای کشور ما ببینید. اندازه اقتصاد ایران با معیار PPP حدود ۱۰۰۰ میلیارد دلار و درآمد سرانه حدود  ۱۲۰۰۰ است. نکته تلخ این‌که حتی با معیار PPP اندازه اقتصاد ایران در حال کوچک شدن است و ظرف همین چند سال، تقریبا ۲۰ درصد کوچک شده است! :(

خب جایی مثل بانک جهانی چه طور این محاسبه را انجام می‌دهد؟ با همان منطقی که در پست‌های قبلی توضیح دادیم: ابتدا مقدار «فیزیکی» خدمات و کالاهای تولیدی در یک کشور را بر می‌دارد و به جای محاسبه ارزش آن‌ها به قیمت‌های محلی، با قیمت‌های معادل آن در جایی مثل آمریکا محاسبه می‌کند. مثلا ارزش هر سرویس سلمانی در ایران را به جای مثلا ۲۵-۵۰ هزار تومان، معادل ۲۰ دلار در نظر می‌گیرد یا ارزش هر لیتر بنزین مصرفی را معادل مثلا یک دلار فرض می‌کند. (اعداد مثال هستند چون سال به سال عوض می‌شوند.). با این روش مستقیما به عدد جی‌دی‌پی PPP می‌رسیم که در واقع این را می‌گوید: اگر آن سبد کالا/خدماتی که شهروندان ایرانی مصرف کرده‌ بودند، قرار بود در آمریکا مصرف شود، چه قدر ارزش دلاری داشت؟

یک سوال بسیار رایج هم این است: با معیار PPP چه نرخ دلاری برای تبدیل جی‌دی‌پی ریالی به دلاری داریم؟ خب محاسبه آن سخت نیست ولی توجه به آن گمراه‌کننده است. اندازه ریالی اقتصاد ایران حدود ۵۰۰۰ ه.م.ت و PPP آن ۱۰۰۰ میلیارد دلار است. پس به عدد دلار تصعنی ۵۰۰۰ تومان می‌رسیم. ولی باید دقت کنیم که این عدد تصعنی هیچ معنایی خارج از این محاسبات ندارد! خطر محاسبه این عدد این است که دستمایه استدلال‌های عوام‌فریبانه شود که مثلا نرخ دلار باید ۵۰۰۰ تومان شود. خیر! چنین نتیجه‌ای این محاسبه حاصل نمی‌شود چون این عددی است که متوسط وزنی بخش‌های مبادله‌پذیر و غیرمبادله‌پذیر را دارد ولی نرخ دلار بازار از جریان مبادلات خارجی (عرضه/تقاضا) در بخش مبادله‌پذیر اقتصاد حاصل می‌شود.

کانال شخصی

پایان/